Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 2020/67 Esas sayılı Kararı (“Karar”), 20.06.2023 tarih ve 32148 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Karar, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 15. maddesine ilişkin bireysel başvuruyu içermektedir.
Karar ile Kanun’un 15. maddesinin Türkiye Cumhuriyet Anayasası’nın (“Anayasa”) 21. maddesinde güvence altına alınan konut dokunulmazlığı hakkını ihlal ettiğine karar verilmiştir.
Ford Otomotiv Anonim Şirketi tarafından yapılan bireysel başvuruda Kanun’un 15. maddesi uyarınca Rekabet Kurumu tarafından işyerinde yapılan incelemenin konut dokunulmazlığı ihlali niteliğinde olduğu iddia edilmiştir. AYM, bu konuda aşağıdaki değerlendirmeleri yapmıştır.
- Anayasa’nın konut dokunulmazlığını düzenleyen 21. maddesi aşağıdaki gibidir:
“Kimsenin konutuna dokunulamaz. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz…”
- Anayasa’nın 21. maddesinde, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça kimsenin konutuna girilemeyeceği, konutunda arama yapılamayacağı, buradaki eşyaya el konulamayacağı belirtilmiştir. Aynı fıkrada, aciliyet teşkil eden durumlarda gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunması halinde arama, el koyma, konuta girme gibi işlemlerin yapılabileceği ifade edilmiştir.
- Ancak AYM tarafından, acil durumlarda mahkeme dışındaki otoritelere Kanun’un 15. maddesi ile verilen bu yetkinin, Anayasa’nın 21. maddesinde yer verilen konut dokunulmazlığı güvencesine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
- Karar’da özel işletmelerin herkesin serbestçe giremeyeceği yönetim veya çalışma alanlarının özel mülk kapsamında konut sayılacağı konusu netleştirilmiştir. Bu doğrultuda şirkete ait bilgisayarlardan veri temin edilmesi ve işyerinde gerçekleştirilen inceleme eyleminin konut dokunulmazlığı hakkına aykırı olduğu ifade edilmiştir.
- Dolayısıyla şirket yetkililerinin bilgisayarlarından belge temin edildiği hususu da gözetildiğinde başvurucunun işyerinde yapılan incelemenin konut dokunulmazlığı hakkına müdahale teşkil ettiği değerlendirilmiştir.
Başvuruya konu olayın, birey ve işletmelerin adil yargılanma hakkına aykırı olduğu ve yargı sürecine niteliksiz delillerin karışmasına yol açtığı da ayrıca belirtilmiştir.
Bu değerlendirmeler ışığında AYM, “konut” kavramının işyerleri ve bürolardaki özel kısımları da kapsadığı sonucuna ulaşmış ve Kanun’un 15. maddesindeki mevcut ifadenin Anayasa’nın 21. maddesinde kişiye sağlanan konut dokunulmazlığı hakkını ihlal ettiği sonucuna varmıştır.
Belirtilmelidir ki, yapılan başvurunun doğası gereği bu karar yalnızca başvuruyu yapan Ford Otomotiv Anonim Şirketi bakımından sonuç doğuracaktır. Ancak bu aykırılığın giderilebilmesi için AYM Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Kanun’un 15. maddesine düzenlemeler getirilmesini önermiştir.
İlgili karara aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/06/20230620-5.pdf
