Mali Suçları Araştırma Kurulu (“MASAK”), 23 Temmuz 2024 tarihinde, 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun (“5549 Sayılı Kanun”) kapsamında yükümlüler arasında yer alan Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcı (“KVHS”) olarak faaliyet gösteren kuruluşlar için şüpheli işlemlerin bildirimine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amacı ile Şüpheli İşlem Bildirimlerine ilişkin usul ve esasları içeren Şüpheli İşlem Bildirim Rehberini (“Rehber”) sektör temsilcileri ve birliklerinden alınan görüşler ile Kara Paranın Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadele Ulusal Risk Değerlendirmesi Raporu doğrultusunda 18.04.2022 tarihinde yayımladığı ilk versiyonu güncellediğini duyurmuştur.
Güncelleme ile getirilen başlıca değişiklik ve yenilikler şunlardır:
- Şüpheli İşlem Bildirim Formu’nun güncel finansal teknolojilerin tümünü kapsayacak şekilde zenginleştirilmiş ve KVHS’lerin çalışma sistematiği ve kripto varlıkların işlem sistematiği ile uygun olacak şekilde geliştirilmiştir.
- Yükümlülerin karşılaştığı çeşitli hesap türlerini daha iyi tanımlamak ve finansal işlemlerin izlenmesini kolaylaştırmak amacıyla kripto varlık hesabı, KVHS’ye bakiye yatırma/çekme hesabı ve diğer hesap türleri Rehber’e eklenmiştir.
- Gelişen suç tipleri göz önünde bulundurularak, yeni şüpheli işlem tipleri tanımlanmıştır. İlk versiyonda yer alan birçok madde burada da bulunmakla birlikte, ek olarak müşteri bilgileri, işlem açıklamaları, sosyal medya üzerinden yapılan transferler ve kripto varlıkların kullanımıyla ilgili çok sayıda ek madde bulunmaktadır. Bu kapsamda Rehber’e, güvenilmeyen e-posta veya telefon numaralarıyla işlem yapma; sosyal medya platformlarından yüksek tutarlı transferler alma ve transferlerin mahiyetini açıklamaktan ve/veya sosyal medya kullanıcı bilgilerini paylaşmaktan imtina etme; sosyal medya platformlarından yüksek tutarlı transferler almaya rağmen çok düşük sosyal medya hesabı etkileşimine sahip olma; sık sık VPN kullanarak hesaba giriş ya da hesapta işlem yapma; yüksek tutarlı NFT satın alma ve ardından satma; sürekli olarak yüksek riskli ya da az bilinen ICO’lara (ilk satış/dağıtım) yatırım yapma; nakit yoğun sektörde (döviz bürosu/kuyumcu vb.) işletme sahibi ya da işletme sahibinin akrabası/iştiraki olma veya çalışan olma ve sık sık yüksek tutarlı kripto varlık/fiat para yatırma çekme işlemleri yapma gibi bir dizi çok kapsamlı yeni şüpheli işlem tipleri eklenmiştir. Öyle ki, müşteri profiline ilişkin ilk versiyonda sadece 6 şüpheli işlem tipi, KVHS’lere ilişkin ise yalnızca 25 adet şüpheli işlem tipi vardı. Yeni versiyon ile Rehber bu sayıyı önemli ölçüde artırarak müşterilerle ilgili işlemler için 16’ya, KVHS’ler ile ilgili işlemler için ise 93’e çıkartmıştır. Böylece, eski versiyonda 59 olan tanımlanmış suç türlerinin toplam sayısı yeni Rehber’de 158’e yükselmiştir.
- Halihazırda var olan işlem türleri daha geniş yelpazede tanımlanmış ve önceden yalnızca kripto varlık alım satım, yatırma ve çekme işlemlerini kapsayan işlem türlerine kripto varlık takas, staking, aidrop, saklama, ilk satış ve dahili kripto varlık transferleri gibi işlem türleri eklenmiştir. Buna ek olarak POS işlemleri; kartlı işlemler; iptal, iade, düzeltme işlemleri; yurt içi/yurt dışı para transfer işlemleri gibi sektöre özgü yeni işlem türleri de eklenerek liste genişletilmiştir.
- Terör örgütü bilgileri ve Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanı gibi yeni bildirim kategorileri eklenmiştir.
- Şüpheli işlemlerin daha etkin şekilde analiz edilebilmesi için bildirimlerin kalitesini artırmaya yönelik kontrol noktaları oluşturulmuştur.
- Referans değer tabloları güncellenmiş ve kimlik tespit türleri ile işleme aracılık eden finansal kuruluşlar hakkında yeni bilgiler eklenmiştir.
- İlk versiyonda yer almayan şüphe kategorileri eklenmiştir ve yasadışı yardım ve bağış toplama, mal varlığının dondurulması kararının ihlali, kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı, yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi, müstehcenlik ve izinsiz KVHS faaliyeti şüphe kategorileri arasına alınmış ve şüphe kategorisi seçimi zorunlu hale getirilmiştir.
Elektronik ortamda bildirime imkan sağlayan MASAK ONLINE 1.0 sistemi de güncel teknoloji ile yeniden tasarlanarak, daha güvenli ve esnek bir yapıda KVHS’lere sunulmuştur. Yeni sistemin adı MASAK ONLINE 2.0 olarak güncellenmiştir.
26.07.2024 tarihinden sonra 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa istinaden gereklikleri yerine getiren ve bu çerçevede faaliyet gösteren KVHS’ler tarafından yapılacak şüpheli işlem bildirimlerinin sadece Rehberde belirtilen esas ve usuller çerçevesinde gönderilmesi gerekmektedir.
Rehber’in ve Şüpheli İşlem Bildirimi Formu’nun tam metnine takip eden linkten ulaşabilirsiniz:
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2024/07/KVHS-REHBER-2-0.pdf
